Soru – Cevap / Buluşun Uygulamaya Konabilme Yeterliliği

Buluşun Uygulamaya Konabilme Yeterliliği

Tarifnamenin içinde buluşun bazı kısımlarını saklamak mümkün mü?

Patent tarifnamesi hazırlanırken ve buluşun ayrıntılı açıklaması yazılırken bazı teknik detayları saklayarak patenti bu şekilde tescil ettirmeye çalışmak çabası yasal olarak kimi engellere takılabilir. Mesela yeni bir üretim prosesinde kullanılan önemli proses adımlarından biri yokluğunda proses bütünüyle etkisiz kalıyor ise ve bu adımın açıklanması başvuru sahibi için buluşun en önemli kısmının toplumla paylaşılması endişesini doğuruyorsa söz konusu adım anlatılmaksızın bir başvuru yapılırsa veya örneğin proses adımındaki kimi parametreler (sıcaklık, basınç, bir devrede gerilim alt sınır değerleri, anahtarlama frekansı gibi) saklanırsa karşılaşabilecek durum aşağıda özetlenmiştir. Belirtilmelidir ki bu tür bir yaklaşıma sahip bir başvuru sahibine öncelikle patent başvurusu yapmak yerine buluşunu ticari sır olarak saklamayı değerlendirmesi tavsiye edilmelidir.

Avrupa Patent Sözleşmesi (EPC) üzerinden konuşulacak olursa Md. 83 üstteki durumu açıklamaktadır. Buna göre buluş konu hakkında uzman bir kimse tarafından uygulamaya konabilecek kadar açık olarak ifade edilmelidir. Ancak başvuruyu konu hakkında uzman kimsenin anlayacağı açıklıkta yazmanın anlamı okuyucuyu uzman bir kimse kabul edebilme ayrıcalığıdır ve bu nedenle uzman bir kimse için anlaşılırlık sınırı nerede ise o derecede açık yazmak yeterli olacaktır. Kısacası her şeyin en başından anlatılması gerekmemektedir.

Bir patent başvurusunun hemen gerçekleştirilmesi için acil ticari sebepler baş gösterdiyse ama buluşa ait bazı teknik detaylar hala net değil ise ne yapılmalıdır?

Ticari nedenlerden ötürü başvurunun yapılmasının daha fazla geciktirilemeyeceği ve bu durumun başvuru sahibinin isteği doğrultusunda riskler göze alınarak kabul edildiği noktada elde mevcut olan teknik içerikten başvuru hazırlanabilir. Ancak Avrupa Patent Sözleşmesi Md. 83 uyarınca buluşun konu hakkında uzman bir kimse tarafından uygulamaya konabilecek kadar açık olarak ifade edilmesi gerektiğinden başvuru içeriğindeki teknik boşluklar mutlaka doldurulmalıdır. Bu noktada buluşu çevreleyen ve buluşa ait olmayan teknik özelliklerde var olan teknik boşlukların tehlike arz etme olasılığı son derece zayıftır ve dolayısıyla bu kusurlar kolayca giderilebilir. Yani buluşla doğrudan ilgili olmayan ancak başvuru sahibinin bilgi vermediği teknik özellikler zaten önceki teknikte yer aldığından patent vekili tarafından konu hakkında uzman kimsenin teknik bilgisi kabulü gereği kolayca doldurulabilir.

Ancak buluşun doğrudan ilgi alanına giren teknik unsurların patent vekilince buluş yapılmak suretiyle doldurulması çok istisnai bir durum olabilir. Patent vekilinin buluşun ana istemde açıklanan esas unsurlarına ek bağımlı istemlerde açıklanan yardımcı unsurlarına müdahale etmesi ve yeni unsurlar eklemesi daha sık karşılaşılan bir durumdur. Sonuç olarak buluşun esas unsurlarında teknik boşluklar varsa ve buluşun nasıl çalışacağı konu hakkında uzman kimsenin tarifnameyi okuduğu varsayılırsa ikna edilebileceği kabulü yapacak kadar net değilse başvuru sahibi bu konuda müdahil olmaya çağırılmalıdır.

Patent vekilleri buluşun içeriğine katkı sağlayabilir mi?

Patent vekilinin buluşun ana istemde açıklanan esas unsurlarına ek bağımlı istemlerde açıklanan yardımcı unsurlarına müdahale etmesi ve yeni unsurlar eklemesi karşılaşılan bir durumdur. Patent vekili başvuru sahibinin onayını almak suretiyle buluşun teknik özelliklerini zenginleştirmek ve daha da önemlisi tasarladığı koruma kapsamı kafesinin delinmesini önleyecek müdahaleler yapmak durumunda kalabilir. Bu noktada patent vekili daha iyi bir koruma -yani daha geniş bir koruma- sağlayabilmek için istemleri olması gerektiğinden daha geniş yazabilir. Bunu yaparken ileride hak kaybına yol açmayacak küçük riskler de alabilir veya sınırları zorlayabilir.

Örnek olarak buluş zararlı böcekleri ses dalgalarıyla tipik olarak belirli bir frekansta dalga üreterek korkutan ve kaçıran bir entegre devre ise ve özel bir frekans aralığında iyi çalıştığı biliniyorsa, bu aralıktan daha geniş bir frekans tanımlamak teknik olarak ürünün aynı etkiyi yapıp yapmayacağı konusunda konu hakkında uzman kişi için kuşku uyandırabilir olarak görülebilir. Bu durumda dosyayı inceleyen inceleme uzmanı buluşun uygulamaya konmasının mümkün olmadığı itirazında bulunabilir; zira konu hakkında uzman kimse koruma talep edilen geniş aralıkta ürünün nasıl çalıştığını anlayamamıştır. Bu örnekteki durum ciddi bir risk olduğundan patent vekilinin bu tür riskler almaması gerekir.

Bu örnekte daha geniş bir koruma elde etmek adına devrenin daha geniş bir frekans aralığında etkin olduğunu öne süren ve koruma talep eden bir patent vekili konu hakkında uzman kimseyi istemde talep edilen koruma kapsamının sınırları içindeki tüm alanda buluşun çalışabileceğine ikna edemeyeceğinden Avrupa Patent Sözleşmesi Md. 83 itirazı olasıdır.

Konu hakkında uzman kimse tarifnamede yazılı olmayan hangi özellikleri zaten anlıyor kabul edilir?

Başvuru tarifnamesi konu hakkında uzman bir kimseye hitaben yazılıyor varsayıldığı için uzun uzadıya buluşun önceki tekniğe ait ayrıntıları anlatılmaz. Örneğin konu bir elektronik devresiyse devredeki batarya, kapasitörlerin işlevi, içindeki metal oksit yarıiletkenin ne anlama geldiği gibi zaten teknik alanda uzman olan kimselerin bildiği detayları sunmaya gerek yoktur. Örnek olarak buluş zararlı böcekleri ses dalgalarıyla tipik olarak belirli bir frekansta dalga üreterek korkutan ve kaçıran bir entegre devre ise konu hakkında uzman kimsenin devrenin buluşla ilgili olarak işlevini yerine getirirken hangi frekansta bir işaret ürettiğini ve devrenin temel elemanlarının yardımıyla çalışma prensibini anlayabilecek kadar bilgilendirilmesi gerekir.

Yine de konu hakkında uzman kişinin tarifnamede açık açık anlatılmayan bir sürü teknik bilgiyi biliyor olduğu kabul edilir. Örneğin devre elemanlarının belirli devreler içinde nasıl çalıştıklarını bildiği için başvurudaki devreyi görünce ve genel çalışma prensibini tarifnamede okuyunca bu genel çalışma prensibi konusunda ikna olacağı varsayılacaktır.

Konu hakkında uzman kimse için asıl sorun anlatılan kısımlar arasında çalışma prensibinin yanlış olduğu kabul edilen açıklamalar ve hiç yapılmayan açıklamalardır. Yanlış teknik açıklamalara örnek sonsuz enerji makinesi olabilir. Bu tür normalde çalışmayacak ama sonsuz enerji elde ettiği iddia edilen makineler hem Avrupa Patent Sözleşmesi Md. 83 hem de Md. 57 (sanayiye uygulanabilirlik) kapsamında itiraza uğrayabilir. Bunlar patentlenemez çünkü konu hakkında uzman kimse bunları uygulayamaya koyamayacaktır. Örneğin deniz suyunu yüksekte bir havuzda depolayıp aşağı kanalize etme ve onunla bir pervane çevirerek elektrik üretmek ve bir yandan havuza geri su pompalamak suretiyle sonsuz bir enerji kaynağı elde etmek gibi bir koruma talebi Md. 83 itirazına yol açar.

Ancak yanlış bir açıklamanın bile bulunmadığı durumda yani teknik boşluklar durumunda koruma talep edilen ana istem sınırları içinde tarifnamede hiç açıklanmayan veya örneklenmeyen kısımlar var ise Avrupa Patent Ofisi buna konu hakkında uzman kimsenin bu karanlık bölgeleri ortak genel bilgisiyle aydınlatamayacağını düşünüyorsa itiraz eder.

Ortak genel bilgi kavramı bir jenerasyona mal olmuş, ders kitaplarına bile girmiş yaygınca bilinen teknik bilgileri kapsar. Avrupa Patent Ofisi ilgili temyiz kurulu T226/85 kararında konu hakkında uzman kimsenin bu karanlık bölgeyi aydınlığa kavuşturabilmek için (tarifnamede iyi anlatılmayan ama istemlerde koruma istenen karanlık bölge) makul bir oranda deneme yanılma yapabileceğini belirtmektedir.

Tarifnamede tam anlatılmayan kısımların standart test yöntemleriyle açıklığa kavuşturulmasının mümkün olduğu haller nelerdir?

Avrupa Patent Sözleşmesi Md. 83 uyarınca buluş konu hakkında uzman bir kimse tarafından uygulamaya konabilecek kadar açık ve net olarak ifade edilmelidir. Konu hakkında uzman kimsenin buluşu uygulamaya koyamayacağı itirazı ölçme metotlarının eksikliğinden de kaynaklanabilir. Örneğin parametrelere dayalı bir buluş varsayılırsa, çelik sertlik derecesi, motorun çektiği akım, termoplastik malzemenin dielektrik özelliği gibi temel fiziksel parametrelerin nasıl ölçüldüğünün özel olarak anlatılmasına gerek yoktur, çünkü bunları konu hakkında uzman kimse zaten bilmektedir. Ama örneğin nasıl ölçüldüğü kuşkulu veya oturmuş bir netliğe sahip olmayan parametreler tanımlanmışsa Md. 83 itirazı söz konusu olabilir. Üstelik böyle bir noksanı telafi etmek için tarifnameye yapılacak eklemeler (ölçme metodunu açıklığa kavuşturmak üzere yapılan eklemeler) Md. 123(2) engeline (yani önceden yapılmamış teknik açıklamaların tarifnameye sonradan eklenememesi kuralı) takılır ki bu da aynı derecede kötü bir durumdur.

Konu hakkında uzman kimsenin uygulamaya koyamayacağı yönünde itirazlara yol açabilecek buluş örnekleri nelerdir?

Avrupa patent sözleşmesi Md. 83 uyarınca buluş konu hakkında uzman bir kimse tarafından uygulamaya konabilecek kadar açık ve net olarak ifade edilmelidir. Md. 83’ün örnekleri sonucu şansa bağlı olan ve her seferinde farklı sonuçlar çıkabilen teknik uygulamalar veya çalışmadığı kesin olarak bilinen uygulamalar olabilir. Bunlar için patent tescili alınamaz, çünkü konu hakkında uzman kimse bunları uygulamaya koyamayacaktır. Mesela ikinci duruma örnek sonsuz enerji makinesi olabilir. Örneğin deniz suyunu yüksekte bir havuzda depolayıp aşağı kanalize etme ve onunla bir pervane çevirerek elektrik üretmek ve bir yandan havuza geri su pompalamak suretiyle sonsuz bir enerji kaynağı elde etmek Md. 83 itirazına yol açar.